Муқаддима

Ҷомеаи муосирро бе қонунҳо ва меъёрҳои ҳуқуқӣ, ки муносибатҳо миёни одамон, давлатҳо ва институтҳои ҷамъиятиро танзим мекунанд, тасаввур кардан ғайриимкон аст. Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба устувории қонун ва тартибот ҳамталош аст, барномаҳои тарғиботи ҳуқуқиро байни шаҳрвандонаш фаъолона ҷорӣ мекунад. Дар ин раванд, аҳамияти махсус ба қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 ноябри соли 2019, №599 "Барномаи тарбия ва таълими ҳуқуқии шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2020-2030" дода мешавад.

Мақсадҳо ва вазифаҳои асосии барнома

Барномаи тарбия ва таълими ҳуқуқии шаҳрвандон як маҷмӯи тадбирҳои равонашуда ба баланд бардоштани сатҳи донишҳои юридикӣ миёни аҳолӣ мебошад. Аз ҷумлаи мақсадҳои асосии барнома метавон ишора намуд ба:
 • Таъмини дастрасӣ ба иттилооти ҳуқуқӣ барои ҳамаи қишрҳои аҳолӣ.
 • Шаклгирии фарҳанг ва шуури ҳуқуқӣ.
 • Баланд бардоштани саводи ҳуқуқӣ, ки имкон медиҳад шаҳрвандон ба таври самаранок аз ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунӣ истифода баранд.
Тибқи банди 5-и Барнома, таваҷҷӯҳи махсус ба эҷоди шароит барои истифодаи шаҳрвандон аз ҳуқуқ ва озодиҳои худ дода мешавад, ки калидӣ барои расидан ба адолати иҷтимоӣ ва баробарӣ мебошад.

Таҷрибаи ҷаҳонӣ ва истифодаи он дар Тоҷикистон

Таҷрибаи кишварҳои пешрафта нишон медиҳад, ки самаранокии тарғиботи ҳуқуқӣ ба таври мустақим вобаста ба усулҳо ва шаклҳои гузаронидани он мебошад. Масалан, дар кишварҳои Скандинавӣ таъкиди зиёд ба усулҳои интерактивии омӯзиши ҳуқуқ, мисли маҳфилҳо, симулятсияҳои машқӣ барои маҷлисҳои судӣ ва дарсҳои онлайн зиёд мешавад. Тоҷикистон, ба навбати худ, чунин роҳҳоро фаъолона истифода бурда, онҳоро мутобиқи хусусиятҳои миллӣ ва талаботҳои маҳаллӣ мепазирад.
Ҳамчунин, ҷузъи муҳими таълими ҳуқуқӣ дастрасии ба манбаъҳои ҳуқуқӣ мебошад. Дар ин замина, корҳои Ҳукумати Тоҷикистонро дар васеъ кардани дастрасӣ ба иттилооти ҳуқуқӣ тавассути порталҳои расмӣ ва системаҳои иттилоотӣ, ки ҳамгом бо таҷрибаи ҷаҳонӣ дар сохтани додаҳои кушода мебошанд, қайд кардан мумкин аст.

Чолишҳо ва дурнамоҳо

Бо вуҷуди муваффақиятҳои назаррас, чолишҳое ҳастанд, ки барои расидан ба ҳадафҳои муқаррарӣ бояд бартараф шаванд:
 • Сатҳи камшиносии ҳуқуқӣ миёни аҳолӣ, алахусус дар минтақаҳои дурдаст.
 • Дастрасии маҳдуд ба технологияҳои муосир, ки паҳн шудани шаклҳои электронии таълимро мушкил месозад.
 • Масъалаҳои интегратсияи меъёрҳои ҳуқуқӣ дар ҳаёти рӯзмарраи шаҳрвандон.
Барои ҳалли ин мушкилот, кори ҳамоҳангшудаи ҳамаи сатҳҳои ҳокимият зарур аст, ҳамчунин фаъол будани ҷомеаи шаҳрвандӣ ва бахши хусусӣ муҳим мебошад. Ҷалби экспертҳои байналмилалӣ ва истифодаи таҷрибаҳои хориҷӣ метавонад раванди интегратсияи Тоҷикистонро ба системаи фарҳангҳои ҳуқуқии ҷаҳонӣ тезонад.

Хулоса

Барномаи тарбия ва таълими ҳуқуқӣ стратегӣ муҳим барои Тоҷикистон аст. Он на танҳо ба шаклгирии фарҳанги ҳуқуқӣ мусоидат мекунад, балки асоси амалӣ кардани ҳуқуқ ва озодиҳои шаҳрвандонро, ҳамчунини муқарраршуда дар меъёрҳои миллӣ ва байналмилалӣ фароҳам меорад. То соли 2030, кӯшишҳои назаррас ба васеъ кардани имкониятҳои ҳуқуқӣ барои ҳамаи қишрҳои аҳолӣ равона карда шуда, ки ин имкон медиҳад кишвар қадамҳои қотеъ ба сӯи дохил шудан ба сафи кишварҳои рушдёфтаи ҷаҳонро бардорад.
Бо таваҷҷӯҳи махсус ба рушди тарғиботи ҳуқуқӣ, Тоҷикистон асосҳои ҷомеаи шаҳрвандиро мустаҳкам мекунад ва дастгирии устуворӣ ва тартиботро таъмин мекунад, ки дар ниҳоят ба расидан ба манфиатҳои миллӣ ва беҳбуди сифати зиндагии шаҳрвандонаш мусоидат мекунад.

Илҳом Мирсаидзода - профессор, директори

Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии

Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон